ΠΡΕΣΒΥΩΠΙΑ

     Τί είναι η πρεσβυωπία;

Πρεσβυωπία είναι η σταδιακή απώλεια της ικανότητας των ματιών να εστιάζουν σε κοντινά αντικείμενα, και συνήθως αρχίζει μετά την ηλικία των 40-45 ετών. 
Οφείλεται στη φυσιολογική σκλήρυνση του κρυσταλλοειδούς φακού του ματιού λόγω ηλικίας και στη δυσκολία αλλαγής του σχήματός του, με αποτέλεσμα την απώλεια της προσαρμογής.

                                                        
Τi είναι η προσαρμογή;

Κατά την προσαρμογή, ο ακτινωτός μυς στο εσωτερικό του ματιού συσπάται, χαλαρώνουν οι ίνες της ζιννείου ζώνης, οι οποίες στηρίζουν το φακό του ματιού, ο φακός παίρνει πιο σφαιρικό σχήμα, αυξάνεται το πάχος του και  η κυρτότητα της πρόσθιας και οπίσθιας επιφάνειάς του, με αποτέλεσμα να αυξάνεται η διαθλαστική του ισχύς. Ετσι εστιάζει στα κοντινά αντικείμενα. Είναι κάτι ανάλογο με το ζουμάρισμα, την αυξομείωση της εστιακής απόστασης του φακού της φωτογραφικής μηχανής.

Συμπτώματα της πρεσβυωπίας

Εμφανίζεται δυσκολία ή αδυναμία να δει κανείς κοντά, κυρίως στην ανάγνωση και σε άλλες κοντινές εργασίες που απαιτούν ευκρινή όραση, όπως ράψιμο, κέντημα, laptop, κλπ. Η δυσκολία είναι εντονότερη κατά τις βραδυνές ώρες, όταν δεν υπάρχει φυσικός φωτισμός και όταν δεν είναι επαρκής ο τεχνητός φωτισμός, καθώς επίσης όταν κανείς είναι ήδη κουρασμένος από πολύωρη κοντινή εργασία, οπότε έχουν εξαντληθεί οι εφεδρείες προσαρμογής των ματιών.
Στην προσπάθεια να συνεχίσει το διάβασμα προκαλείται πονοκέφαλος, ζαλάδα,ακόμα και ναυτία, διπλωπία, υπεραιμία και καύσος των ματιών. Αρκετοί αισθάνονται την πρεσβυωπία ως μια αναπηρία, που σηματοδοτεί το πέρασμα στη γήρανση.

Υπερμετρωπία και πρεσβυωπία

Οπως έχω αναφέρει και στο κεφάλαιο της υπερμετρωπίας, οι υπερμέτρωπες εμφανίζουν πρεσβυωπία πιο νωρίς στη ζωή τους, από 37 χρονών ή και νωρίτερα. Ο υπερμέτρωπας πρέπει να κάνει πιο πολύ προσαρμογή για να δει κοντά και να εξουδετερώσει και την λανθάνουσα υπερμετρωπία του, με αποτέλεσμα να κουράζεται εύκολα.

Ολοι θα εμφανίσουν πρεσβυωπία;

Ολοι θα εμφανίσουν πρεσβυωπία κατά τη διάρκεια της ζωής τους. Από τον κανόνα ξεφεύγουν μόνο όσοι έχουν μυωπία και μυωπικό αστιγματισμό. Οι μύωπες βλέπουν καλά κοντά όταν βγάλουν τα γυαλιά τους και πλησιάσουν κοντά στα αντικείμενα, ανάλογα με το βαθμό της μυωπίας που έχουν. Οσοι έχουν μικρή μυωπία, 1,5-3 βαθμούς (διοπτρίες) βλέπουν καλά κοντά χωρίς καθόλου γυαλιά. Οσοι έχουν μεγαλύτερη μυωπία χρειάζονται άλλα γυαλιά για κοντά, για να εστιάζουν στη σωστή απόσταση. Ο μύωπας με 5-6 βαθμούς ή περισσότερο, πρέπει να φέρει πολύ κοντά το βιβλίο για να διαβάσει, κι αυτό δεν είναι πρακτικό. 

Σε μεγαλύτερη ηλικία επανέρχεται η ικανότητα να βλέπει κανείς κοντά, όταν υπάρχει καταρράκτης ο οποίος καθιστά το μάτι μυωπικό. Ετσι οι ηλικιωμένοι μπορούν να διαβάζουν και πάλι χωρίς γυαλιά, δεν βλέπουν όμως μακρυά. 

Πώς διορθώνεται η πρεσβυωπία;

• Με γυαλιά πρεσβυωπικά, με θετικούς φακούς

Ξεκινούν από +0,75 και αυξάνονται περίπου +0,50 βαθμό κάθε 3-5 χρόνια, ώσπου φτάνουν μέχρι το +2,50 στα 60-65 χρόνια και +2,75/+3,00 μετά τα 70. 
Προστίθεται όμως και η υπερμετρωπία όταν συνυπάρχει. Ετσι αν έχει κάποιος +3,00 υπερμετρωπία για μακρυά και +2,25 πρεσβυωπία, το κοντινό του γυαλί θα είναι το αλγεβρικό άθροισμα και των δύο, δηλ. +5,25 (+3,00 +2,25 = +5,25). Ο μύωπας όμως με -3,00 βαθμούς και +2,25 πρεσβυωπία θα φορέσει στα κοντινά του γυαλιά λιγότερη μυωπία, δηλαδή : -0,75 (-3,00 +2,25 = -0,75)
Ανάλογα με την εργασία και τις ανάγκες του καθενός εξατομικεύεται η πρεσβυωπική διόρθωση, ώστε να υπάρχει ικανοποιητικό εύρος για κοντά. Οσο πιο "δυνατά" είναι τα γυαλιά, δηλαδή με μεγαλύτερο βαθμό, τόσο πιο κοντά μας φέρνουμε το βιβλίο για να εστιάσουμε, κι αυτό δεν είναι πάντα επιθυμητό.

• Με πολυεστιακά γυαλιά

Πού καλή λύση για αρκετούς, όχι όμως για όλους. Εξασφαλίζουν καλή όραση σε μακρινή, κοντινή και ενδιάμεση απόσταση. Αξίζει να τα δοκιμάσετε, παρόλο το υψηλό κόστος τους. Μπορείτε να τα συνηθίσετε εύκολα, και καλύτερα να μην επηρεάζεστε από αρνητικές γνώμες άλλων. Διατίθενται επίσης πολυεστιακά γυαλιά για Η/Υ με ευρύτερη ενδιάμεση και κοντινή ζώνη.

• Διιπλοεστικά γυαλιά

Χρησιμοποιούνται ακόμα κυρίως από άτομα μεγάλης ηλικίας. Επιτρέπουν μόνο μακρινή και κοντινή όραση, έχουν χαμηλό κόστος, αλλά είναι άκομψα λόγω της διαχωριστικής γραμμής.

• Με φακούς επαφής

Αν υποδιορθωθεί η μυωπία του φακού στο ένα μάτι, το μη κυρίαρχο, κατά 0,50 ή 0,75, ο μύωπας θα βλέπει λίγο καλύτερα κοντά. 
Υπάρχουν και οι πολυεστιακοί φακοί επαφής για όσους δεν έχουν απαιτήσεις για τέλεια όραση. Είναι χρήσιμοι όταν πρωτοεμφανίζεται η πρεσβυωπία. Η διόφθαλμη όραση είναι μέτρια έως ικανοποιητική για κοντά και μακρυά, το κάθε μάτι όμως από μόνο του δεν βλέπει πολύ καλά.
Οσοι θέλουν να συνεχίσουν να φορούν τους φακούς επαφής, μπορούν να φορέσουν την κοντινή διόρθωση σε ένα μισό γυαλί, πάνω από τους φακούς. 

• Με διόρθωση με Lasik και monovision  

Οταν συνυπάρχει μυωπία, αστιγματισμός ή υπερμετρωπία, διορθώνουμε με Excimer Laser πλήρως το κυρίαρχο μάτι (με το οποίο προτιμάμε να εστιάζουμε μακρυά) και αφήνουμε στο άλλο μάτι λίγη μυωπία -1,00 βαθμό, ανάλογα με την ηλικία, την εργασία και τις ανάγκες του καθενός, ώστε αυτό το μάτι να βλέπει μέτρια κοντά. Ετσι δημιουργούμε την κατάσταση του monovision, που μερικοί τυχεροί την έχουν εκ φυσικού. Ο εγκέφαλος γρήγορα συνηθίζει και απωθεί την εικόνα του ενός ματιού, που δεν εστιάζει εκεί που θέλει. 

• Με αφαίρεση του κρυσταλλοειδούς φακού και ένθεση πολυεστιακών ενδοφακών και monovision

Οταν συνυπάρχει μέτριος καταρράκτης, ή υπάρχει πολύ υψηλή υπερμετρωπία ή μυωπία, που δεν μπορεί να διορθωθεί με ασφάλεια με Lasik, καθώς και κάποια ηλικία >50-55 ετών, μπορεί να γίνει αφαίρεση του φακού του ματιού, ακόμα κι όταν δεν υπάρχει θόλωση (καταρράκτης). Αυτό ονομάζεται clear lens extraction. Με την ένθεση των κατάλληλων ενδοφακών, πολυεστιακών ή μονοεστιακών, επιλέγουμε τη νέα διαθλαστική κατάσταση των ματιών, ώστε να μην υπάρχει στο ένα μάτι, το επικρατητικό, κανένα διαθλαστικό σφάλμα για να βλέπει καλά μακρυά , και στο άλλο αφήνουμε λίγη μυωπία, για να βλέπει κοντά και να έχουμε το πολύ πρακτικό monovision. Μειονεκτήματα αυτού όμως είναι η μειωμένη  στερεοσκοπική όραση και η μειωμένη  contrast sensitivity.
Σε νεότερα άτομα χωρίς καταρράκτη, υπάρχει και η δυνατότητα τοποθέτησης φακικών ενδοφακών (φακοί που τοποθετούνται χωρίς να έχει προηγηθεί αφαίρεση του φυσιολογικού φακού του ματιού)
 
Και άλλες διαθλαστικές επεμβάσεις έχουν δοκιμαστεί, χωρίς όμως να εφαρμόζονται ευρέως (conductive keratoplasty CK, ενδοκερατικοί δακτύλιοι, εκτατικές σκληρεκτομές), ενώ συνεχίζονται οι έρευνες για την εφαρμογή νέων, ασφαλών και αποτελεσματικών μεθόδων διόρθωσης της πρεσβυωπίας.